Met een boekje in een hoekje

Tekst: Rian Vogel-de Pagter 

Mij was het niet bekend, maar het gezegde ‘met een boekje in een hoekje’ is afkomstig van het grafschrift van Thomas a Kempis, de schrijver van het boek De navolging van Christus. Hij overleed in 1471 te Zwolle en op zijn graf staat: ‘Overal heb ik rust gezocht, maar nergens gevonden, behalve in een hoekje met een boekje.’ 

Blijkbaar was het toen ook al lastig om tot rust te komen. 553 jaar later is het er niet beter op geworden. In onze cultuur hebben zich grote veranderingen voltrokken. We hebben de hele wereld binnen handbereik en krijgen gevraagd en ongevraagd informatie over allerlei onderwerpen. Daarnaast is het gezinsleven hectischer geworden. Er moet meer gepland worden om alles rond te krijgen en we willen toch ook graag sporten, actief zijn in de kerk, en velen hebben een taak als mantelzorger. Vind dan maar eens een hoekje voor een boek(je)! 

Probleem 
Vaak spreek ik mensen die eerlijk zeggen dat ze zichzelf moeten dwingen om te lezen. Ze weten uit ervaring dat het lezen van een boek je verrijkt, nieuwe inzichten verschaft, je laat nadenken, maar de praktijk is weerbarstig. Soms is het al een klus om de tijdschriften en kranten bij te houden. Daarnaast eist de smartphone flink wat van onze tijd op.  

Anderen houden niet van lezen. Het is niet flitsend en snel genoeg. Het duurt te lang voor een boek zijn geheim prijsgeeft. Dat geduld en die inspanning kunnen ze niet opbrengen. Voor lezers met dyslexie is het inderdaad een forse inspanning. Toch is voor hen een dagelijkse leesportie heel gezond. Niet in het minst, omdat het hen buiten de gevarenzone van de laaggeletterdheid houdt.  

Gelukkig zijn er ook boekenwurmen. Zij lezen graag en veel, kennen de boekenwereld, speuren naar nieuw leesvoer en varen er wel bij.  

Winst
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat zelfs als je slechts 6 minuten per dag in een boek leest, dit gezondheidswinst oplevert. Omdat je je tijdens het lezen moet concentreren, ontspannen je hart en spieren. Je bloeddruk daalt, evenals het stresslevel. Je bent helemaal in het verhaal en hebt als het ware de pauzeknop van het normale leven ingedrukt. Je bent er even niet! 

Daarnaast levert regelmatig een poosje lezen je een beter concentratievermogen op. Ik merk dat heel goed in mijn lessen. Leerlingen die thuis lezen, kunnen zich vaak langer op een taak richten dan de niet-lezers. 

Empathie 
Al lezend stap je in de schoenen van andere mensen. Vanuit je hoekje ontdek je andere werelden, tijden, culturen en situaties. Je verbeeldingskracht gaat aan het werk. Je ziet de beschreven situatie voor je, voelt mee met de personages, hebt deel aan hun vreugde, strijd, onzekerheid of overwinning. Lezen versterkt zo je sociaal-cognitieve vermogens, zoals empathie. Dat levert winst op voor de omgang met anderen: minder snel geïrriteerd, beter luisteren, niet overhaast oordelen.  

In Nederland voelen veel mensen, zowel jongeren als ouderen, zich eenzaam of sociaal geïsoleerd. Lezers voelen zich minder snel eenzaam dan niet-lezers. De dichteres Ida Gerhardt dichtte meer dan een halve eeuw geleden al: ‘Die lezen mogen eenzaam wezen.’ Als je je in een boek verdiept, ben je niet alleen, maar zijn de personages uit het boek je gezelschap. Je ziet bovendien nieuwe mogelijkheden, en daardoor verbetert je kwaliteit van leven. 

Boeken lezen loont, dat is duidelijk. Maar het belangrijkste is nog niet gezegd: christenen zijn mensen van hét Boek. Als je leesniveau ontoereikend is, heb je ook moeite met het verstaan van de Bijbel. Wat staat er, hoe is het verband? Wat bedoelt de schrijver? Juist ook voor dit doel is regelmatig lezen noodzakelijk. Is het misschien toch een verzoeking van de satan dat we ons geen tijd gunnen om te lezen?   

Discipline
Als je lezen wilt integreren in je dagelijks bestaan, moet je nadenken over vaste momenten. Spreek met jezelf af dat je dan je telefoon weglegt en vraag anderen je even niet te storen. Gun jezelf een hoekje met een boekje. Neem er een kop thee, koffie of wat lekkers bij. Twijfel je aan het slagen van dit plan? Begin met kleine stapjes. Een kwartier per dag, een half uur misschien?  

Wees consequent! Je wilt meer lezen, sla dan niet gemakkelijk een dag over, want het zal de andere dag moeilijker zijn om het weer op te pakken. Van uitstel komt afstel! Soms kan een boek je niet boeien. Stop er dan mee en kies een ander. Voel je niet verplicht om je door een boek heen te ‘worstelen’, ook al heeft iemand je het aangeraden. Iedereen is anders, de leesbeleving van de een is niet die van de ander.  

Je wilt meer lezen, maar welk boek kies je dan? Als je een tijd niet hebt gelezen, raad ik je aan een boek te herlezen dat je vroeger mooi vond. Dat is een goed begin. Of pak eens een jeugdboek. Er verschijnen zoveel goede jeugdboeken die ook heel geschikt zijn voor volwassenen. Daarnaast is er veel te lezen op het gebied van opvoeding, relaties, er zijn boeken die gaan over onze verhouding tot God en er zijn natuurlijk de betere romans. Als je toch leest, lees dan een boek met diepgang. Dat geeft zoveel meer voldoening dan een roman die misschien op de bestsellerlijst staat, maar een onrealistisch bestaan weergeeft en voor velen slechts een vlucht in een onbereikbare wereld is. Bezoek een goede boekwinkel en laat je adviseren. 

Durf je een heel boek niet aan, bang dat je jezelf teleurstelt, omdat je het boek niet uitkrijgt? Begin dan eens met een verhalenbundel. Dat zijn hapklare brokken en als je alle verhalen hebt gelezen, is er toch de voldoening van een heel boek! Daarna is de stap naar een complete roman of ander soort boek minder groot. 

Om jullie te helpen kiezen zijn er de podcasts. Vorig jaar besprak ik acht boeken, vier romans en vier andere boeken, en dat hoop ik dit jaar ook te doen. Mijn doel is om te verleiden tot lezen. Ik weet dat een goede recensie die een tipje van het verhaal oplicht, onrustig maakt: dat boek wil ik lezen! Zo lag er voor de zomervakantie al weken een boek op me te wachten dat ik in de vakantie heb gelezen. Heerlijk!