Een luisterend oor

Tekst: Babeth van der Werf-de Jongste is redactielid van VTV magazine
Foto’s: Marika Rentier

Wie Ankie voor het eerst ontmoet, ziet een vrolijke, spontane vrouw met een voor het oog heel gewoon leven. Ze is moeder van twee zoons en sinds een jaar draagt ze met trots de titel oma. Verder heeft ze een leuke baan en een aantal goede vrienden om zich heen.

Wie echter de tijd neemt om Ankie beter te leren kennen, ontdekt al snel dat dit leven voor haar niet zo gewoon is. Heel open vertelt ze hoe ze in de gevangenis terechtkwam en hoe ze na een periode achter de tralies haar leven weer oppakte. Ook vertelt ze wat vrijheid voor haar betekent.

Aangehouden
Ankie: ‘Het is nu een jaar geleden dat ik uit de gevangenis ben gekomen. Ik heb vier maanden vastgezeten. Hoe dat is gekomen? Ik werd aangehouden op het vliegveld, terwijl ik onderweg was naar mijn vakantiebestemming in Spanje. Ik bleek gezocht te worden, omdat ik in België iemand met een wapen beroofd zou hebben. Ik dacht dat de douanier een grap maakte, en lange tijd geloofde ik dat het gauw opgelost zou worden. Helaas bleek mijn vertrouwen onterecht.’

Ankie vertelt hoe ze eerst in Nederland voor de rechtbank moet verschijnen. Daar blijkt dat er vanuit België onjuiste informatie is aangeleverd met als doel Ankie zo snel mogelijk door Nederland te laten uitleveren. Het aanleveren van bewijsmateriaal, het inschakelen van een advocaat en het indienen van bezwaren, dat mag allemaal niet baten, want twee dagen later staan er agenten bij Ankie voor de deur. Ze nemen haar mee en na een aantal dagen in de Nederlandse gevangenis wordt ze naar België overgebracht. Daar wordt ze van gevangenis naar gevangenis gebracht, tot ze uiteindelijk in Antwerpen terechtkomt.

De arrestatie, de uitlevering en uiteindelijk haar gevangenschap hebben er bij Ankie voor gezorgd dat ze alle vertrouwen in het Nederlandse rechtssysteem is kwijtgeraakt. Ankie: ‘Nederland is niet meer het land waar ik me veilig voel. Ik ben alle vertrouwen kwijt. Ik werd uitgeleverd aan België, in ruil daarvoor kreeg Nederland informatie en dat over mijn rug.’ Ook kan Ankie in het hele proces geen spoortje rechtvaardigheid vinden. Uiteindelijk bleek zij onschuldig, maar ze heeft wel vier maanden in de gevangenis doorgebracht.

In die gevangenistijd ontdekt ze eindelijk hoe ze in deze ‘foute film’, zoals ze het zelf noemt, is beland. Ankie: ‘Een aantal maanden voor mijn aanhouding op het vliegveld is mijn auto gestolen. In het dashboardkastje zat mijn rijbewijs en dat is in handen gekomen van een criminele bende. Leden daarvan hebben met mijn rijbewijs een auto gehuurd in België en die gebruikt voor hun activiteiten. Daarom vermoedde de Belgische politie dat ik ook betrokken was bij criminele activiteiten. Ik zou zelfs bendeleider zijn geweest.’ De Belgische politie hoopte door Ankies uitlevering meer informatie te krijgen over deze zaak. Helaas voor hen blijkt Ankie onschulding.

Hoe hebben jullie elkaar leren kennen?
Ankie: ‘Toen ik thuiskwam, voelde ik me een beetje verloren. Ik moest alles wat er gebeurd was verwerken en ik moest weer wennen aan het dagelijks leven. Als ik buiten kwam, raakte ik overprikkeld door alle geluiden die er waren. Maar als ik thuis was, voelde ik me heel erg alleen, want ik was gewend om met vijf vrouwen in één cel te zitten. Ik dacht dat ik een psycholoog nodig zou hebben om alles weer op een rijtje te krijgen, maar de wachtlijsten voor psychologische hulp waren veel te lang. Ik ben daarom eerst gaan bellen met Gevangenenzorg Nederland. Ik had in de gevangenis een informatiepakket ontvangen, waarin ook een folder van deze organisatie zat. Via een maatschappelijk werkster werd het contact met Jenny gelegd en dat was voor mij al genoeg.’

Jenny Bos (foto) is vrijwilliger bij Gevangenenzorg Nederland. ‘Na mijn pensioen wilde ik iets gaan doen wat mij een doel gaf. De zorg voor gevangenen trok altijd al mijn aandacht, dus ik heb me opgegeven als vrijwilliger. Eerst heb ik mensen in de gevangenis bezocht, maar ex-gevangenen en achterblijvers (naaste familieleden van de gevangenen) hadden meer mijn aandacht. Zo is ook het contact met Ankie ontstaan.’

Wat betekent het contact voor jullie beiden?
Inmiddels komt Jenny regelmatig bij Ankie thuis, of ze bellen samen. Jenny biedt Ankie een luisterend oor en houdt in de gaten hoe het met haar gaat. Jenny: ‘Het klikte meteen, dat merkte ik aan Ankie. Ik probeer naast haar te staan en naar haar verhaal te luisteren. Wat ze vertelt, is veilig bij mij.  Dat vertrouwen is heel belangrijk. Ik praat er met niemand over en dat weet Ankie.’

Ankie: ‘Ik schaam me inmiddels niet meer voor mijn verhaal, maar toen ik net was vrijgekomen, vond ik het veel moeilijker om erover te praten. Dan wil je je verhaal vertellen aan iemand bij wie het blijft. Dat is zo bij Jenny. Ik kan haar uitleggen hoe ik mij voel en dat begrijpt ze. Bovendien kan ik met Jenny ook over heel andere dingen praten, dat maakt ons contact zo leuk.’

Geen familierelatie
Voor Ankie betekent het heel veel dat er iemand is bij wie ze haar verhaal kwijt kan. Jenny luistert naar haar en verder niets. Ze hebben geen familierelatie en dat maakt het makkelijker om te praten. Dingen over haar gevangenschap delen met familieleden is voor Ankie een stuk moeilijker. Ankie: ‘Om alles wat ik heb meegemaakt te verwerken, heb ik het nodig om te praten, maar als ik dat met mijn kinderen doe, voelt het soms alsof ik hen met een last opzadel. Daarom wil ik het er niet altijd met hen over hebben. Ook niet met mijn moeder, zij wordt vaak emotioneel door alles wat er is gebeurd. Met Jenny heb ik dat niet.’

Dienstbaarheid
Jenny ziet het contact met Ankie als een stuk dienstbaarheid. ‘Ik vind het mooi dat ik haar een luisterend oor kan bieden. Ik ben er voor Ankie als mens. Tegelijk is mijn geloof een belangrijke drijfveer in dit werk. Ik zou het liefst willen dat iedereen de Heere Jezus zou leren kennen. Dat vertel ik ook aan Ankie. We hebben het bijvoorbeeld ook weleens over bidden gehad. Ik heb uitgelegd waarom ik dat doe en ik heb ook voor Ankie gebeden.’ Hoewel Ankie een ander geloof heeft dan Jenny, vindt ze het mooi dat Jenny voor haar bidt. Ze merkt dat Jenny dit vanuit haar hart doet, en dat raakt haar.

Wat betekent vrijheid voor jullie?
Ankie: ‘Vrijheid heeft voor mij een heel andere betekenis gekregen sinds ik vast heb gezeten. Vrijheid betekent voor mij dat ik mijn kinderen en familie kan zien wanneer ik dat wil. Lekker eten zélf maken, mijn raam openzetten, of überhaupt naar buiten kunnen kijken. Die hele kleine dingen hebben ineens grote betekenis gekregen. De grootste vrijheid die ik heb, is de vrijheid in mijn gedachten en in de keuzes die ik maak. Zelfs als je achter de tralies zit, heb je nog steeds de vrijheid om bepaalde keuzes te maken. Er is altijd iets wat je nog wel kunt doen : zorg voor iemand, schrijf een lied, lees een boek. Die keuze heb je altijd.’

Volgens Ankie heeft die vrijheid van haar gedachten alles te maken met een keuze in hoe je naar jezelf kijkt te midden van alles wat er gebeurt. Ze heeft er bewust voor gekozen om zichzelf geen slachtoffer te voelen. In de gevangenis zag ze heel duidelijk het verschil tussen vrouwen die zich slachtoffer voelden en vrouwen die ervoor kozen om te vechten.

Voor dat laatste koos Ankie: ‘Als je jezelf in de slachtofferrol laat duwen, word je heel ongelukkig. Daarom heb ik mijzelf tijdens mijn verblijf in de gevangenis ingeprent: ik ga mijn tijd hier niet verdoen. Ik ga plannen maken en die ga ik uitvoeren als ik weer buiten ben. Die mindset is heel belangrijk, daar kun je het heel lang mee volhouden.’

Toekomst
Beide vrouwen kijken ook naar de toekomst als ze aan vrijheid denken. Voor Ankie betekent vrijheid ook de mogelijkheid om uit Nederland weg te gaan: ‘Ik wil verhuizen naar het buitenland. Nederland is voor mij afgeschreven. Ik heb geen vertrouwen meer in het systeem.’ Jenny ervaart het als een voorrecht om in een vrij land te wonen, maar echte vrijheid gaat nog dieper en richt zich ook op de toekomst. Jenny: ‘Voor mij persoonlijk betekent vrijheid dat ik vrij ben in Christus, die voor mij aan het kruis is gestorven.  Dat is waar ik voor leef en dat is mijn toekomst.’

Vanwege privacy en veiligheid is Ankie een gefingeerde naam, zijn enkele feiten uit het verhaal aangepast en is alleen Jenny afgebeeld.