De positie van de vrouw in Oost-Europa anno 2023 verdient aandacht. Armoede, cultuur, opvoeding en daarbij oorlog en inflatie zijn invloeden die een groot risico vormen voor de ontwikkeling en waardigheid van de vrouw in landen als Oekraïne, Moldavië, Roemenië en Servië.

Veel vrouwen en moeders in Oost-Europa leven door slechte sociale omstandigheden thuis in een lastige situatie. Met name in Roma-gemeenschappen is het moeilijk. Vrouwen en moeders missen in veel situaties huishoudelijke vaardigheden, hebben moeite met het bieden van emotionele steun aan hun gezins- of familieleden, hebben problemen met persoonlijke hygiëne en missen sociale en opvoedkundige vaardigheden. De voornaamste reden is dat ze in hun jeugd geen goed voorbeeld hebben gehad. Op hun beurt is het daarom moeilijk om een goed voorbeeld te zijn als zij niet proberen te veranderen wat veranderd moet worden. Deze vrouwen nemen minder snel initiatief of nemen niet actief deel aan de samenleving. Ze missen een sociale en betekenisvolle context. De zorg en verantwoordelijkheid voor zichzelf, hun gezin of directe omgeving, en hun participatie, is dus onvoldoende ontwikkeld.

Armoede, het missen van een sociaal vangnet, zodat vrouwen naar elkaar om kunnen zien en elkaar kunnen helpen, onderwijsachterstanden en daarmee minder kansen op de arbeidsmarkt: al deze dingen vormen risico’s voor de ontwikkeling en waardigheid van de vrouw. Daarnaast hebben Roma te maken met discriminatie vanwege hun afkomst. Veel mensen in Oost-Europa kijken neer op de deze grote bevolkingsgroep, die vaak een minderheidspositie inneemt. Ze leven letterlijk aan de rand van de samenleving. Hun leefomstandigheden zijn erbarmelijk. Er zijn in de wijken aan de rand van de steden en dorpen weinig goede voorzieningen. Water haalt men uit de put en elektriciteit wordt illegaal getapt van het bestaande netwerk.

In Oost-Europa leven veel mensen onder wie Roma, in armoede. Door de eerdergenoemde oorlogsontwikkeling, inflatie, armoede en onderwijsachterstanden neemt de groep kwetsbare mensen toe. Genoemde risico’s bieden mensenhandelaren speelruimte om hun slag te slaan in bijvoorbeeld Roemenië, Moldavië en Hongarije. Hongarije en Roemenië behoren tot de Europese Unie en hebben open grenzen, dat biedt ruimte voor mensenhandel, waarvan voornamelijk vrouwen en jonge meisjes het slachteroffer zijn. Uit onderzoeken blijkt dat met name Roma gevoelig zijn voor de invloed van mensenhandelaren. Veel (jonge) vrouwen uit Oost-Europa belanden zo via Roemenië uiteindelijk in het Westen, ook in Nederland.

Voor vrouwen in Oost-Europa is het belangrijk om in een betekenisvolle context hun ontvangen gaven en talenten te ontdekken en in te zetten. Het is nodig te werken aan de ontwikkeling van vaardigheden om als vrouw en moeder te leven en op te kunnen voeden, zorg en hulp te kunnen bieden en complimenten te kunnen ontvangen. Ook voor deze doelgroep geldt: goed voorbeeld doet goed volgen.

Bij het uitvoeren van projecten in Oost-Europa is het van belang om zorg te dragen voor goede randvoorwaarden. Het is van belang om bijvoorbeeld voedsel te geven, te zorgen voor onderdak en goede hygiëne. Het helpen bij de opvoeding van kinderen kan voldoende stimulans geven aan de waardigheid en ontwikkeling van meisjes en vrouwen. Belangrijk is ook het juiste zicht op de betekenisvolle positie van de (jonge) vrouw in gezin en maatschappij.

In Oost-Europa kan een christelijk netwerk hierin een cruciale rol spelen. Stichting HOE (Hulp Oost-Europa) werkt via lokale partners (kerken en organisaties) met programma’s gebaseerd op Bijbelse principes om (jonge) vrouwen te stimuleren en te leren moeders en vrouwen te worden die hun gezin dienen en waar mogelijk de lokale gemeenschap ondersteunen.

Vrouwen staan meer open voor hulp en zodoende heeft een lokale partner in Roemenië een programma opgezet genaamd ’Esther, hoe de koningin van je huis te zijn’. Dit is een uitnodigend en leerzaam programma om bewustzijn te creëren en de moeders te informeren over de verantwoordelijkheid die ze dragen in gezin en maatschappij. Het programma heeft zes basislessen die behandeld worden in zes à zeven maanden.

Elke les begint met een theoretische beschrijving van een thema. Tegen het einde van de bijeenkomst zijn de vrouwen zich bewust geworden van het geestelijk aspect van het probleem. In elke les is tijd voor discussie en oefenvormen. Denk naast het creëren van bewustwording van verantwoordelijkheden ook aan het aanbieden en bespreken van voorbeelden uit de Bijbel over waardigheid, geloof en opvoeding en wat dit betekent voor de praktijk. Hierdoor bereiken we de vrouwen meteen met het Evangelie.

Elke deelnemer ontvangt een pakket met producten die verband houden met het thema van de les, om praktische hulp en ondersteuning te bieden. De bijeenkomsten worden in een gehuurde ruimte georganiseerd. Het programma vormt een gezegende tijd waarin de trainers en maatschappelijk medewerksters zien hoe sommige vrouwen reageren op de lessen en ontmoetingen. Met Gods hulp kunnen de trainers dichter bij het gezin komen te staan. Door de relatie met de plaatselijke kerk kan de betrokkenheid op deze gezinnen verder worden ontwikkeld en verdiept.

Er zijn in Oost-Europa, onder andere in Roemenië, voorbeelden van kerken en christelijke organisaties waar vrouwen diaconaal getraind zijn. De ervaring van afgelopen jaren leert dat deze vrouwen, veelal moeders, een belangrijke rol spelen in het diaconaat.
Zij zijn degenen die bijvoorbeeld zieken en bejaarden opzoeken, eten voor hen koken en hun huis schoonmaken. Door het volgen van diaconale trainingen worden deze vrouwen zich bewust van hun diaconale taken en gaven. Zo krijgen ze zicht op de risico’s bij kwetsbare doelgroepen en op wat kwetsbare (jonge) vrouwen nodig hebben.

Deze ‘diaconessen’ motiveren weer andere vrouwen en ook de betrokkenheid via vrouwenverenigingen wordt geactiveerd. De vrouwenverenigingen hebben met name in de Hongaarse Protestantse Kerk een belangrijke dienende taak. Denk aan het organiseren van bijeenkomsten voor vrouwen, waar dagelijkse problemen in de opvoeding, man-vrouwrelaties en dergelijke worden besproken. De Bijbelse boodschap wordt door de gesprekken heen geweven. Daarnaast zijn veel vrouwen en moeders actief in het kinderevangelisatiewerk. Zo heeft de vrouw een dienende en in een aantal situaties leidinggevende rol in het diaconaat van de kerk of christelijke organisatie.

Zowel het programma ’Esther, hoe de koningin van je huis te zijn’ als programma’s en bijeenkomsten over diaconaat en toerusting, worden op verschillende plaatsen in Oost-Europa aangeboden. Deze activiteiten stellen de positie, kansen en mogelijkheden van de vrouw centraal en bieden een betere sociale context. Een stabiele positie van de vrouw in gezin, kerk en maatschappij wordt op deze wijze geestelijk, mentaal en fysiek gevormd en ontwikkeld. Een (jonge) vrouw die als christen opvoedt vanuit Bijbelse principes en haar vaardigheden inzet in Gods Koninkrijk is een koningin in huis, dienstbaar in haar omgeving en dienstbaar aan de Koning!