Tekst Joanne Borsboom-Vergunst en Jacobi de Wildt-Rentier

Weet jij nog hoe je als kind vriendinnen maakte? Bij de meeste kinderen gaat dat heel makkelijk: zullen we vriendinnen zijn? Als de ander ‘ja’ zegt, is het voor elkaar, maar even snel kunnen kindervriendschappen ook weer eindigen. Volwassenen doen er langer over voor ze elkaar vrienden noemen, maar vaak is zo’n vriendschap dan ook hechter. Vrienden zijn er als je iets te vieren hebt, maar ook in tijden van rouw en verdriet. Wat zijn vrienden en hoe geef je vriendschap vorm? 

Volgens het woordenboek Van Dale is een vriend een persoon met wie je door gevoelens van genegenheid verbonden bent. De Griekse filosoof Aristoteles noemt vriendschap de bekroning van het gelukkige leven. Hij maakt in zijn werk Ethica een onderscheid in vriendschappen, een onderscheid dat iedereen ook nu wel herkent: nuttige vriendschappen, vriendschappen om het plezier en goede vrienden.  

Nuttige vrienden
Het eerste type vrienden gaat om mensen die handig zijn om in je buurt te hebben. Mensen met dezelfde hobby’s bijvoorbeeld. Vriendschappelijk omgaan met de mensen met wie je samen in een bestuur zit, met wie je samen de kerk schoonmaakt of een clubgebouw, dat is praktisch. Dat maakt de klus die je te klaren hebt leuker en vaak ook gemakkelijker. Je weet voldoende van elkaars privésituatie om daar rekening mee te houden, hebt het gezellig als je bij elkaar bent en samen kom je verder.  

Je collega’s op je werk vallen hopelijk ook in deze groep: echte vrienden noem je ze niet, maar het is wel zo fijn als je vriendschappelijk met elkaar om kunt gaan. Kenmerkend is voor dit soort vriendschappen vaak dat je wel snel de grappige en leuke dingen met elkaar deelt, maar de lastige en verdrietige minder, of vooral wat feitelijk. Mis je zulke vrienden? Wees een actief bezoeker van de koffiekamer op je werk, sla de gezellige avonden van een vereniging niet over, maar sluit aan en meng je in de gesprekken. 

Vriendschappen voor de gezelligheid
De tweede soort vrienden volgens Aristoteles, zijn vrienden met wie je voornamelijk plezier beleeft, zoals een avondje uit, een keertje winkelen. Deze vriendschappen zijn niet zo diepgaand. De een zal deze soort vriendschappen nauwelijks hebben, de ander wel. Niet iedereen heeft immers dezelfde vriendschapsbehoefte en dat is heel gewoon! Soms lijkt het wel of iedereen dezelfde hoeveelheid en soorten vriendschappen moet hebben, maar dat is natuurlijk helemaal niet waar.  

Wie graag winkelt, zal het gezellig vinden dat met anderen te doen. Een theetje of wandeling met een clubje vrouwen spreekt de een aan, maar de ander niet. Als je hier niet van houdt, moet je vooral niet ingaan op een uitnodiging ervoor, maar als je zoiets wel leuk zou vinden en je mist mensen om mee samen te zijn, kijk dan eens om je heen. Je kunt eens in een Whatsappgroep een berichtje zetten: ik heb zin om vrijdagmiddag te gaan winkelen in Delft, heeft er iemand zin om mee te gaan? Of je laat zoiets eens vallen op een verjaardag, tijdens de koffie op je werk, tijdens een activiteit van de kerk. Voor winkelen kun je natuurlijk ook invullen: (strand)wandelen, theetuin, naar het bos, museumbezoek. 

Goede vrienden
De derde vriendschap is het ultieme vriendschapsdoel, namelijk goede vrienden. Je hebt geen ‘bosjes’ goede vrienden, de meeste mensen hebben er één, of enkele. Het zijn de mensen bij wie je kwetsbaar kunt zijn, die je door en door kennen, ook je zwakke kanten en desondanks van je houden. Goede vrienden kun je bellen op elk moment van de dag als je niet meer verder kunt. Goede vrienden zijn er om als eerste te informeren bij vreugde en verdriet, soms nog eerder of makkelijker dan je familie. Je kunt ook goede vrienden hebben op bepaalde gebieden, afhankelijk waar je raakvlakken het grootste zijn. Een goede vriendin is iemand die met je bidden kan als het jou niet lukt.  

Zonder vriendschap?
Kun je zonder vriendschappen? Dat is ongezond. Naast je familie of gezin, heb je ook andere mensen nodig om dingen mee te delen en te ondernemen. God heeft ons gemaakt als mensen die anderen nodig hebben. Niet alleen om het dagelijkse leven mee te delen, maar ook om wat je daarbij voelt te bespreken. Je hebt mensen om je heen nodig die je tegenspreken op z’n tijd, die je op andere ideeën brengen, die je nieuwe dingen leren ontdekken. Een mens alleen loopt het risico arrogant en eigenwijs te worden, vrienden laten je je feilen zien, maar wel op een manier die je aan kunt.  

Vriendschappen opbouwen kost tijd
Net als het opbouwen van een liefdesrelatie kost het opbouwen van een vriendschap ook tijd en energie. Volgens J.A. Hall, communicatiewetenschapper van de Universiteit van Kansas, moet je vijftig uur in vrij korte tijd met iemand doorbrengen voor je hem of haar een goede kennis kunt noemen, negentig uur voordat je iemand het ‘label’ vriend kan geven en tweehonderd uur voor je echt heel close met iemand bent. Als je elkaar in korte tijd veel ziet, is de kans groter dat je met elkaar bevriend raakt. Gebeurt dat niet binnen zo’n drie maanden na de eerste ontmoeting, dan wordt de kans op vriendschap een stuk kleiner. Daarom zie je vaak dat je tijdens je studie goede vrienden maakt, je hebt in die periode de tijd om intensief met mensen op te trekken. Wie op kamers gaat in die tijd of lid wordt van een studentenvereniging maakt het zichzelf makkelijker (bron: https://journals.sagepub.com/doi/epub/10.1177/0265407518761225). 

Vriendschappen vasthouden
Sommige vriendschappen duren lang, andere kort. Bij nieuwe stappen in je leven, horen vaak ook nieuwe vriendschappen en bloeden andere dood. Soms ontdek je dat je elkaar niet zoveel meer te vertellen hebt als je elkaar minder vaak ziet. Je kunt uit elkaar groeien als je totaal verschillende studies gaat volgen, in verschillende landen gaat wonen, verschillende keuzes maakt qua geloof of gezin. Het hoeft niet ten koste te gaan van een vriendschap, het kan wel. Hoe langer je relatie was, hoe groter de kans dat die blijvend is. 

Als je het gevoel hebt dat een vriendschap (langzamerhand) van één kant komt – dit jaar kreeg je zelfs geen felicitatie bij je verjaardag – doet dat pijn! Ga dan bij jezelf na, hoe belangrijk je die vriendschap vindt. Als iemand voor jou heel belangrijk is, heb je het ervoor over om meer in hem/haar te investeren. Misschien vindt die ander het wel lastig om de vriendschap vast te houden, of twijfelt eraan of jij dat wel wilt. Stel een open vraag: we hebben de laatste tijd weinig contact … zullen we weer eens wat afspreken? Als het afspreken lastig is (Ik zit tot Pasen al helemaal vol / ik ben zo druk met mantelzorg dat afspreken nu niet lukt), laat je het los en leg je de bal bij de ander (Zullen we afspreken dat jij het aangeeft wanneer je weer ruimte hebt?) Als je het eigenlijk wel best vindt, laat het dan meteen los. 

Gevende vriendschap 
Soms is een vriendschapsrelatie niet echt gelijkwaardig. Noem je dat dan nog vriendschap? Dat ligt aan je eigen gevoel erbij. Als je eerst een gelijkwaardige relatie hebt en één van beiden komt in een moeilijke situatie terecht waarbij de ander helpen kan, is het logisch dat je dat voor elkaar doet. Natuurlijk denk je dan niet meteen: tjonge, die ander kan wel eens wat terug doen! Juist omdat je vrienden bent, ben je bereid de ander te dienen. En dat kan ver gaan, jaren duren of zelfs nooit meer gelijkwaardig worden. De vraag is alleen: wat is gelijkwaardig? Moet je dan allebei kunnen adviseren? Of evenveel voor elkaar doen in praktische zin? Als de een kan bidden voor de ander, kan luisteren of kan adviseren en de ander kan juist helpen in praktische zin, vul je elkaar aan. Ook dit soort situaties kun je het beste gewoon maar benoemen. Waarschijnlijk vind je het allebei vervelend dat die ongelijkwaardigheid is ontstaan en lucht een gesprek erover op. 

Vriendschap hebben we nodig, kost ons tijd, vergt energie, geeft vreugde, is een gave van God. Vriendschap is niet zomaar iets, vriendschap is een kostbaar geschenk!