Tekst: Marja de Kruijf-Ros

Oudejaarsdag is een dag van terug- en vooruitkijken. Als je in het afgelopen jaar iemand verloor die belangrijk voor je was, zul je op de laatste dag van het jaar vooral aan hem of haar denken. Hoe ga je, met name op oudejaarsdag, om met een groot verlies? ‘Rouwen heb ik als kind van mijn moeder geleerd’, vertelt mevrouw De Jong.

Een beetje verkleumd komt mevrouw De Jong de huiskamer van het verzorgingshuis binnen. ‘Heb je een kopje koffie voor me? Ik kan wel een bakkie troost gebruiken’, zegt ze, terwijl ze voorzichtig in een grote leunstoel gaat zitten. ‘Ik moest er even uit, dus ik heb een rondje door de tuin gelopen. Dat helpt als je veel te verwerken hebt.’

Samen drinken we een kopje koffie en mevrouw De Jong vertelt dat haar man een paar maanden geleden is overleden. Vrij plotseling, hij is maar een paar dagen ziek geweest. ‘Hoe doet u dat?’, vraag ik haar. ‘Hoe gaat u met dit verdriet om?’ Ze kijkt me even aan en er verschijnt een glimlachje op haar gezicht. ‘Zoals mijn moeder me dat geleerd heeft. Mijn vader overleed toen ik nog erg jong was. “Verwerken doe je met een lach en een traan”, zei mijn moeder altijd. Zo doe ik dat nu ook. Het ene moment heb ik zó’n verdriet omdat ik mijn man enorm mis, even later probeer ik te denken aan de mooie dingen die we samen mee hebben gemaakt. Een lach en een traan, ze wisselen elkaar af. En weet je wat ook helpt? Regelmatig vertel ik mijn kinderen en kleinkinderen over hoe hun (groot)vader was. We praten over zijn hobby’s en dat hij zo graag met hen de natuur in ging. Niet elke keer dat ze hier op bezoek komen, hoor. Maar ik wil de herinnering aan mijn man zo graag levend houden.’

Wat mevrouw De Jong jaren geleden van haar moeder leerde, is een wijze les, ook in onze tijd. Dat beaamt Dinie van de Riet, verliesbegeleider in Rijssen. ‘Bij rouwen denk ik wel eens aan de Januskop: zo’n Romeins beeld dat tegelijkertijd voor- én achteruit kijkt. Je denkt terug aan al die mooie momenten die je samen hebt gehad, alles wat je niet meer samen kunt doen. En je kijkt vooruit, hoe de toekomst zal zijn. Rouw kun je niet sturen, het valt op je, op een moment dat je het zelf misschien niet verwacht. Op de snelweg word je ingehaald door een auto met twee fietsen achterop en je denkt aan de fietstochtjes die jullie samen maakten. Opeens is het gemis er. Duw het niet weg, maar kijk het aan. Juist door aan deze mooie momenten terug te denken, zul je de dankbaarheid gaan voelen voor wat God jou in die ander gaf. Naast de mooie herinneringen, zullen er ook pijnlijke momenten in je gedachten komen. Die zijn er in elk leven. Zijn het dingen die je zelf verkeerd hebt gedaan, belijd ze dan aan God en vraag om vergeving. Heeft de overledene iets verkeerd gedaan, breng het eerlijk bij God en vergeef de ander. Degene waar je zoveel van hield – je man, vrouw, vader, moeder of kind – is overleden, maar de relatie die je met hem of haar had, gaat de rest van je leven in je hart met je mee. Je weeft het verleden dat je samen had, mee in het verdere van je leven.’

Dinie: ‘Rouwen is ook vooruitkijken. Je hebt je geliefde in Gods hand gelegd en moet nu ontdekken hoe je zonder hem of haar je leven leeft. Dat betekent opnieuw beginnen, jezelf aanpassen aan de nieuwe situatie. Vertel over degene die je verloor, zodat zijn of haar herinnering levend blijft. Zoals het ook in Spreuken 10 vers 7 staat: ‘De herinnering aan de rechtvaardige is tot zegen.’’

Dinies advies voor oudejaarsdag is om niet alleen te blijven. ‘Je bent gewond, je moet geheeld worden, omdat je zoveel mist. Ben je alleen, dan ga je malen. Het is heel goed om alleen te zijn, maar om beter te worden, heb je ook een ander nodig. Door met iemand te praten, krijg je ruimte om je weg te vinden. Samen naar het verleden en naar de toekomst kijken, maar ook naar Boven! Het is net Kerst geweest, er is hoop!’

Wat kun je doen als iemand in je omgeving dit jaar alleen is komen te staan of een ander groot verlies leed? Dinie: ‘Nodig hem of haar uit, zodat iemand niet alleen is. Zorg dat de rouwende zijn of haar verhaal kwijt kan. Je hoeft alleen maar te luisteren! Meestal is de beste hulp aan de ander dat je geen antwoorden geeft, ook geen ongevraagde adviezen. Je bent geneigd om te wijzen op wat iemand nog heeft: ‘Je hebt nog meer kinderen, je bent gezond en kunt eropuit’, of varianten hierop. Dit helpt niet. Laat merken dat je weet dat de ander verdrietig is en gemis ervaart. Benoem dat je iemands pijn ziet. Dat maakt dat de ander zich niet alleen voelt en zelf een weg vindt door het verdriet heen. Laat de ander kwetsbaar zijn. Hoe kostbaar is in Gods ogen een kwetsbaar mens.’

Antwoorden hoef je niet te geven. Wél kun je samen bidden, samen Bijbellezen. En luisteren naar de verhalen die de ander wil vertellen over degene die overleed. Als de herinneringen gedeeld worden, gebeurt dat vaak met een lach en met een traan. Door Kerst mag dat zijn in het vertrouwen dat God eenmaal alle tranen van onze ogen af zal wissen.