Tekst: Tirza van Laar-Jochemsen 

Zodra bij ons thuis het ‘aan tafel!’ klinkt, stommelen en stuiven de kinderen vanuit alle hoeken van het huis naar de keuken om aan te schuiven aan tafel. Tenminste … dat hoop ik altijd, dat het zo gaat. Maar dat is eerlijk gezegd met vier pubers in huis niet altijd de praktijk. Het is één keer roepen, en dan nog een keer, en dan … Tja, het meest effectief is een appje in de gezinsapp: we gaan NU eten! Maar met een beetje geduld zitten we vervolgens met z’n allen aan tafel.  

Kracht
Ik ben dit steeds meer gaan koesteren. Ook al is het regelmatig erg intensief, soms rommelig en vaak lawaaierig, ik geloof dat er een sterke vormende kracht zit in het als gezin samen aan tafel eten. En met de start van een nieuw jaar hebben wij als gezin ook weer de maaltijd-afspraken met elkaar opgefrist. Dat valt niet mee! Zes gezinsleden die allemaal hun eigen afspraken hebben: sport, catechisatie, club, werk, bijbaantje, school, vriendinnen, noem maar op! Probeer daar maar eens een gezamenlijke maaltijd mee af te spreken. En toch, ik geloof dat het goed is voor ons gezin de structuur te handhaven van het dagelijks samen aan tafel gaan. Ik merk om mij heen dat dit allang niet meer vanzelfsprekend is en vaak om begrijpelijke redenen. Toch proberen wij, met vallen en opstaan, elke ochtend en avond samen te eten. Waarom geloof ik dat dat zo goed is? 

Samen leren
In de eerste plaats heeft het natuurlijk een lichamelijke functie. Ik probeer als moeder een gezonde maaltijd te bereiden voor mijn gezinsleden, met voedingstoffen die goed voor hen zijn. Natuurlijk worden de kleffe-saucijzenbroodjes-van-de-Jumbo in bepaalde leeftijdsfasen veel meer gewaardeerd, maar dat neemt niet weg dat ze thuis tenminste een bord gezonde voeding voorgeschoteld krijgen.  

Samen eten heeft ook een sterke sociale waarde. Zeker in een samenleving die sterk geïndividualiseerd is en het de trend lijkt om te eten wat en op het moment dat je zelf wilt. ‘Ik heb nú trek, dus ik ga nú iets eten.’ Als gezin ben je echter aan elkaar gegeven, of je het nu leuk vindt of niet. De Heere heeft dit gezin Zelf zo bij elkaar bedacht. En dan heb je met elkaar rekening te houden en niet uitsluitend primair je individuele (eet)behoeften te bevredigen. Aan tafel leer je op je beurt te wachten, je leert te delen, je leert een ander iets netjes te vragen (mag ik de pindakaas van jou?), je leert je aan afspraken te houden (zes uur eten), je leert te luisteren naar elkaar, je hoort wat de ander bezighoudt, je deelt wat je die dag hebt gedaan, gehoord, gedacht, et cetera. Je hebt gemeenschap met elkaar. In een wereld vol onrust kom je even samen. Met nadruk noem ik elke keer het woordje ‘leren’. Bij ons zijn er namelijk geen perfecte maaltijden als je naar bovenstaand rijtje kijkt. En toch.  

Ook zie ik dat samen de maaltijd gebruiken een grote emotionele waarde kan hebben. Bij ons aan tafel mag er worden gehuild en gelachen. Je mag (binnen grenzen) je boosheid uiten, je frustratie, je ergenis, verwijten. Een onvoldoende op school, een irritante klasgenoot, training was verschrikkelijk, broek alwéér kwijt, wie heeft mijn lipgloss gejat? En ook: sing-in was gaaf, ik kreeg een lieve snap van persoon Y, hoera mijn pakketje is binnen! Of: dat nieuwe liedje van Taylor Swift is echt gaaf! In de veiligheid van het gezin kan het voor (expressieve) kinderen helend zijn om al die emoties te mogen tonen. Het is vervolgens ook een plek waar wij als ouders helpen te beheersen en richting te geven. Het handige is dat alle andere kinderen in het gezin dat dan ook gelijk meekrijgen. Emoties mogen er zijn – en hoe gaan we er vervolgens mee om? Hoe kunnen we elkaar daarin helpen?  

God wil maaltijd met ons houden
Tot slot ervaar ik sterk een geestelijke waarde in het samen aan tafel zitten, samen eten, Bijbellezen en bidden. Eigenlijk doortrekt deze geestelijke functie de hiervoor genoemde lichamelijke, sociale en emotionele functie. Samen maaltijd houden heeft in de Bijbel een hele belangrijke betekenis. Vele (religieuze) feesten worden expliciet met maaltijden gevierd. Voor gasten wordt standaard een maaltijd bereid en zelfs het gemeste kalf geslacht. Er staan veel voorbeelden van in de Bijbel dat Jezus samen eet met zowel Farizeeërs áls met tollenaars en zondaars. Aan tafel ‘liggen’ in de Bijbel is samen gemeenschap vieren, je leven delen, letterlijk uit dezelfde schaal eten, figuurlijk je levens aan elkaar ‘klinken’.  

In Openbaring 3:20 staat: ‘Zie, Ik sta voor de deur en Ik klop. Indien iemand naar Mijn stem hoort en de deur opent, Ik zal bij hem binnenkomen en maaltijd met hem houden en hij met Mij.’ Er staat niet: en Ik zal hem helpen met de was, en Ik zal met hem gamen, en Ik zal met hem de Spotify-playlist luisteren … God wil maaltijd met ons houden: diepe, intieme gemeenschap hebben. Ik vind dit ontroerend onbegrijpelijk. Ik met al mijn tekortkomingen? Het troost mij dat Jezus ook met zondaars aanzat; daar pas ik tussen en daar past mijn gezin ook het best. En God kiest de maaltijd uit om gemeenschap met ons te hebben. Samen aan tafel gaan. In het delen van de maaltijd en elkaars levens, delen we ook in Gods aanwezigheid.  

Een gevulde ziel
De maaltijd is een plek en gelegenheid bij uitstek om als gezin de Bijbel te openen, God te laten spreken en samen te bidden. Toen de kinderen klein waren, was dat af en toe echt niet te doen. Ze waren moe, hangerig, schreeuwerig … We zijn het wel blijven doen, dwars door alle tegenwerkingen heen, waardoor het nu toch een vanzelfsprekende gewoonte is geworden. De mooiste geloofsvragen zijn aan tafel besproken. De diepste geloofskwesties zijn, al dan niet door het gelezen Bijbelgedeelte, aan tafel behandeld.  

In een wereld waar momenteel zóveel chaos is, ver weg en heel dichtbij, zoveel lijden, zoveel onrust, zoveel liefdeloosheid, zoveel onbegrip, zoveel individualisme, geloof ik in de kracht van Gods Woord voor en in het gezin. Het geeft richting om te kunnen duiden wat er in de wereld en in ons eigen leven gebeurt. Het geeft kracht om de dag door te komen. Het geeft je een open hart, oor en oog voor de mensen die God op je weg plaatst. Door de kinderen aan tafel de zegen van God mee te geven, gaan ze niet van huis met alleen een gevulde maag, maar ook met een gevulde ziel.  

Wacht, het is vijf uur. Ik ga koken en straks sta ik weer onder aan de trap: ‘Aan tafel!’  

Tirza van Laar-Jochemsen 

Tirza is pedagoog en onderzoeker bij het Expertisecentrum Onderwijs en Identiteit (Theologische Universiteit Utrecht). Ze woont in Wierden en is getrouwd met Peter Jan. Samen hebben ze vier kinderen in de leeftijd van 12 tot 16 jaar.